Izložba "Dei leči" u Remontu
Otvaranje izložbe: ponedeljak 19.04.2010. u 19h
Izložba iće otvorena do 22. aprila
Galerija Remont, Beograd
www.remont.net
Izložba dokumentarnih fotogafija i video radova “Dei leči” (Ide čile), koji beleže performanse i akcije novosadskih umetnika Bore Vitorca i Dragoljuba Pavlova, nastalih od 1957. do 1965. godine, biće otvorena 19. aprila u galeriji Remont u Beogradu, kao podsećanje na opus tih umetnika o kojem se malo znalo više od 50 godina.
Prema navodima Vujice Rešin Tucića, jednog od najistaknutijih pripadnika i protagonista jugoslovenske umetničke avangarde 70-ih godina, koji je preminuo 2009. godine, otkriće arhivske foto-dokumentacije o ranim primerima inicijalnog performansa prvorazredni je događaj u kontekstu razvoja umetničkih ideja 60-ih i 70-ih godina u Novom Sadu i Vojvodini.
“Preko četrdeset crno-belih fotografija, nakon skoro pola veka od nastanka, svedoče o postojanju višegodišnje prakse uličnih akcija, intervencija u urbanim i ruralnim prostorima, parateatra, režiranih i nerežiranih događanja, omaža poznatim umetničkim delima i autorima, začecima body-arta i hepeninga, na tragu izjednačavanja i spajanja života i umetnosti”, naveo je Tucić, koji je odigrao jednu od ključnih uloga u ponovnom otkrivanju Vitorca i Pavlova.
Ukazujući da su Vitorac i Pavlov, u vremenu dominacije umetnosti socijalističkog realizma, delovali u potpunoj anonimnosti i kao apsolutna margina, tim pre što se radilo o veoma mladim ljudima, Tucić je dodao i da njihov rad nije bio namenjen galerijama i drugim javnim prostorima, predviđenim za objavu neke umetničke prakse - oni su se ponašali spontano, neposredno, uz geslo Dei leči! (Ide čile! - stariji čovek - čilager) nakon čega bi sledila pantomima, zauzimanje “poze”.
Ta praksa, nastala u znaku gesla “zapanjiti građanina”, burlesknih jurnjava, basterkitonovske sleđenosti, parodije na malograđanski kič, iskazala se kasnije, kako je dodao, kao svojevrsna prethodnica, “mentalna matrica” umetničkih provokacija grupa Januar/Februar, KÔD i (obrnuto) E, unutar oficijelnih sistema kulturnih ustanova.
Svest o socijalnoj sredini, u atmosferi posleratnog siromaštva, parola o “obnovi i izgradnji”, Vitorac i Pavlov su iskazali, kako je naveo Tucić, ulazeći u igru samim svojim životima.
“U duhu lokalne tradicije oni su se, najčešće u ambijentu stare gradske arhitekture u kvartu oko zdanja Matice srpske, ‘egečili’, ‘prdačili’ i ponašali, pokušavajući da se izdvoje, da izađu iz sopstvene senke, prikažu sebe i svoj osećaj sveta i postojanja.
Slušali su stari džez, Kolemana Hokinsa, Sidni Bešea, Kinga Olivera, gledali filmove Čarlija Čaplina i Bastera Kitona, ali i Sergeja Ejzenštajna, Karla Drejera, Žana Vigoa, Marsela Karnea, Vitoria De Sike. Poznavali su slikarstvo Sezana, Utrila, Tuluz-Lotreka, Paula Klea, divili se pariskim pantomimičarima, braći Žak...
Svoja “događanja” priređivali su za slučajne prolaznike, ali i za sebe same i bili svesni da to što čine ima neko više, “umetničko” značenje, na šta upućuje činjenica da su sve te “prizore” zabeležili na fotografiji. Mnogo toga ipak nije sačuvano kao foto-dokument, na primer, ono ležerno igranje karata na snegu u Dunavskom parku ili pretrčavanje ulice “po četvoronoške”, naveo je Tucić o opusu Vitorca i Pavlova.
Nakon 1965. godine njihov vitalizam je zamro, a duh tog ranog “akcionizma” sublimisali su poezijom neobičnih metafizičkih evokacija.
Kao prateće senke tog pesništva neke od fotografija objavljene su u časopisu “Polja”, u sam osvit novosadskog avangardizma.
U saznajnom smislu, prema navodima Tucića, Vitorac i Pavlov kontemplirari su sopstveno vreme u ime čitave jedne generacije.